ดินขาวลำปางสู่ชามตราไก่
เป็นที่รู้จักมายาวนานว่าชามตราไก่ต้องมาจากลำปาง หลายๆคนเมื่อเห็นชามตราไก่ก็จะทราบได้เลยว่าเป็นสัญลักษณ์ของชาวลำปาง เพราะไม่ว่าจะไปที่ไหนของจังหวัดนี้ ก็จะสังเกตเห็นได้ว่ามีสัญลักษณ์ของชามตราไก่อยู่ทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นอนุสาวรีย์ชามตราไก่ ในร้านขายอาหาร ร้านก๋วยเตี๋ยวประเภทต่างๆ ร้านขายเซรามิคมีรูปไก่ปรากฏและกระจายอยู่ทั่วจังหวัดนี้กันเต็มไปหมด ด้วยคุณภาพของตัวชามเองที่ทำให้ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายและเป็นจุดขายของจังหวัดลำปาง
การค้นพบครั้งสำคัญ ชามตราไก่นั้นมีกำเนิดครั้งแรกที่ประเทศจีน โดยชาวจีนแคะ ตำบลกอปี อำเภอไท้ปู มณฑลกวางตุ้ง ที่อพยพมาตั้งถิ่นฐานและมาค้นพบดินขาวที่บ้านปางค่า อ.แจ้ห่มของลำปางหนึ่งในนั้นคือ นายซิมหยู แญ่ฉิน และมีความเชี่ยวชาญในการทำชามไก่โดยลักษณะดั้งเดิมนั้นเป็นเพียงชามสีขาวไม่มีลวดลายอะไร ก่อนที่จะนำมาส่งเพื่อเขียนลวดลายเผาสีและเคลือบที่ตำบลปังเคย แต้จิ๋ว แล้วจึงนำออกขายและกลายเป็นชามตราไก่อย่างที่เราเห็นกันในทุกวัน โดยชามตราไก่ที่เมืองไทยนี้มีที่มาจากชาวจีนกลุ่มหนึ่งจากเมืองไท้ปูที่รอนแรมข้ามน้ำข้ามทะเลมาพึ่งพระบรมโพธิสมภารของพระมหากษัตริย์ไทย และได้นำความรู้ภูมิปัญญาเรื่องการทำชามตราไก่ติดตัวเข้ามาด้วย เมื่อพวกเขาเหล่านั้นได้มีโอกาสเดินทางมาที่จังหวัดลำปางพวกเขาก็พบว่า ดินในจังหวัดแห่งนี้เป็นดินดีเหมาะแก่การทำเครื่องปั้นดินเผา พวกเขาจึงตัดสินใจเปิดโรงงานทำชามตราไก่ขึ้นมา และได้ถ่ายทอดวิชาในการผลิตชามตราไก่ รวมไปถึงการผลิตเครื่องปั้นดินเผาหรือเซรามิคที่เราเรียกขานกัน “ชามตราไก่” จึงได้เข้ามาปรากฏโฉมในเมืองไทยด้วยเหตุนี้
ดั้งเดิม ชามไก่รุ่นแรกเป็นชามไก่ที่เป็นสีขาว ไม่มีลวดลาย เผาในเตามังกรที่สร้างด้วยมือ หลังจากนั้นได้นำมาเขียนลวดลายเผาสีบนเคลือบ เผาในเตามังกรมีลดลายขึ้นมา จะเห็นได้ว่า ชามตราไก่ มีลวดลายที่องค์ประกอบที่งดงามมีความหมาย เช่น ไก่ เป็นที่เพศผู้แสดงความเป็นผู้นำ ดอกไม้แสดงสื่อถึงเพศหญิง มีต้นกล้วย และต้นหญ้าแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ สเน่ห์ชามตราไก่แบบดั้งเดิมจะมีลักษณะทรงแปดเหลี่ยม มีฐานหรือขาชามที่ทำเพื่อใช้งานจับได้ถนัดมือและป้องกันกันความร้อนของอาหาร
กว่า 50 ปีที่ผ่านมาชามตราไก่อยู่คู่จังหวัดลำปางและชาวไทย และมีคุณภาพกับชื่อเสียงที่ได้รับการยอมรับมาโดยตลอด ในปัจจุบันชามตราไก่นั้นไม่เพียงแต่มีการส่งขายไปตามที่ต่างๆในประเทศเท่านั้น แต่ยังส่งไปขายที่ต่างประเทศนำเม็ดเงินจำนวนมากมายเข้ามาสู่ประเทศไทยของเรา ในทุกวันนี้ไม่ได้มีการผลิตแต่ชามตราไก่อีกต่อไปแล้ว แต่มีโรงงานน้อยใหญ่ได้ตั้งขึ้นมาเพื่อผลิตเซรามิคในรูปแบบอื่นๆตามความนิยมของท้องตลาดที่ปรับเปลี่ยนไป ไม่ว่าจะเป็นจาน ถ้วย โถ แจกัน แก้วกาแฟ ชุดเครื่องครัว ชุดเครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร ชุดกาแฟ ชุดชา ไปจนถึงงานศิลปะประเภทตุ๊กตา กระปุกออมสิน และงานศิลปะลอยตัวต่างๆเพื่อนำไปประดับตกแต่ง ก็ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากเช่นเดียวกัน
ชามตราไก่ลำปาง เป็นที่ต้องการของตลาดอย่างยิ่ง และที่สำคัญเป็นวิถีชีวิตของคนลำปางที่ถูกส่งผ่านเรื่องราวเป็นสเน่ห์ที่ให้ใครๆ ก็รู้จักลำปางเมืองชามตราไก่
ชามตราไก่ มี 2 รูปแบบ
1.วาดสีใต้เคลือบ ปั้นชามไก่ วาดลวดลาย แล้วนำไปเผา
2.วาดสีบนเคลือบ ปั้นชามไก่ นำไปชุบเคลือบ นำไปเผา แล้วนำมาวาด และนำไปอบสีอีกครั้ง
ถ้าความประสงค์ที่จะเลือกซื้อจานชามเซรามิคที่มีคุณภาพจากฝีมือคนไทยด้วยกันเอง อย่าลืมไปแวะชมแวะเชียร์และซื้อหา “ชามตราไก่” กันได้ที่จังหวัดลำปาง รับรองว่าท่านจะได้เพลิดเพลินกับการชมวิธีการผลิต ทั้งการขึ้นรูป การจุ่มชุบสี การเขียนลายไก่ที่เลื่องชื่อ หรือแม้แต่สามารถลองเขียนลายบนชามของท่านด้วยตัวท่านเอง(ในบางโรงงาน) ตลอดจนได้ชมขั้นตอนผลิตขึ้นสุดท้ายคือการเคลือบเซรามิคก่อนนำไปเผา ซึ่งขอบอกเลยว่าท่านจะได้รับความประทับใจรวมถึงได้ของฝากที่ใครเห็นก็ชื่นใจอย่างแน่นอน