ข้าวแต๋นน้ำแตงโม ถือว่าเป็นของฝากของชาวลำปาง ข้าวแต๋น เป็นขนมพื้นบ้านขนมโบราณของคนเหนือ ที่ใช้วิธีการทำแบบแปรรูปจากข้าวเหนียวขาว และข้าวเหนียวดำตากแห้ง โดยใช้ข่าวเหนียวเก่ามาทำ เพราะทำให้ข้าวเวลาทอดจะพอง กรอบนาน แล้วราดด้วยน้ำอ้อย สามารถเก็บไว้ได้นาน ซึ่งจากสมัยอดีตจนถึงปัจจุบันก็มีการพัฒนาสูตรการทำข้าวแต๋นในรูปแบบต่างๆเพื่อเพิ่มความอร่อย
ล่าสุดที่เป็นที่นิยมกันในปัจจุบัน มีการนำเนื้อแตงโมงมาปั่นและกรองเอาแต่น้ำมาผสม(มูล)กับข้าวเหนียวที่นึ่งสุก จึงมีการเรียกสูตรนี้ว่า ข้าวแต๋นน้ำแตงโม
นอกจากนี้มีการตกแต่งข้าวแต๋นให้เกิดคุณค่าทางอาหารมากขึ้นโดยจากสูตรดั้งเดิมแล้วจะมีราดน้ำอ้อยธรรมดาก็พัฒนาเป็นราดด้วย ถั่วลิสง ถั่วเขียว งาดำ งาขาว สาหร่าย หมูหยอง ตะไคร้ ใบเตย และอื่นอีกมากมาย มีให้เลือกหลายยี่ห้อ หลายราคา
“ข้าวแต๋น” เป็นภาษาเหนือ ภาษากลาง เรียกว่า “ขนมนางเล็ด”
ความแตกต่างระหว่างข้างแต๋นน้ำแตงโม กับข้างแต๋นธรรมดา
- ราคา ข้าวแต๋นธรรมดาถุงละ 20 บาท มี 20 ชิั้น ส่วนข้าวแต๋นน้ำแตงโม ถุงละราคา 35 บาท มี 15 ชิั้น
- รสชาติ กรอบ หอม อร่อย ข้าวแต๋นน้ำแตงโม จะมีรสชาติความกรอบหอมอร่อยกว่าข้าวแต๋นธรรมดา
- การเก็บรักษา ข้าวแต๋นน้ำแตงโม สามารถเก็บได้นานกว่าข้าวแต๋นธรรมดา
- บรรจุภัณฑ์ ข้าวแต๋นน้ำแตงโมจะใช้บรรจุภัณฑ์ที่ดีและสวยงามกว่า สามารถนำไปเป็นของฝากของชาวลำปางได้